Osteoporose, ook wel botontkalking genoemd, is een veel voorkomende aandoening van het bot, gekenmerkt door vermindering van de botmassa en achteruitgang van de kwaliteit van het bot. Hierdoor is er meer kans op een botbreuk (vooral pols en heup) of wervelinzakkingen.

De structuur van onze botten is vergelijkbaar met een honingraat. Bij osteoporose worden de gaten in de honingraatstructuur langzamerhand groter, waardoor de structuur van het bot verzwakt.

Bot is levend weefsel en wordt continu vernieuwd. Gedurende het hele leven wordt nieuw botweefsel aangemaakt en wordt oud botweefsel afgebroken. Tot het 30e-35e levensjaar zijn beide processen in evenwicht. Na het 30e-40e jaar gaat het lichaam meer bot afbreken dan aanmaken. Dat is normaal en hoort bij het ouder worden. We spreken van osteoporose wanneer de botafbraak overmatig is.

osteoporose
Bot met osteoporose
Oorzaken

Osteoporose komt vaker bij vrouwen voor, vooral na de overgang. Dit heeft te maken met de afname van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen, dat een positief effect heeft op de botopbouw. Daarnaast komt osteoporose bij allerlei ziektes voor zoals een te snel werkende schildklier, nierziektes, darmziektes of reumatische aandoeningen. Ook kan osteoporose het gevolg zijn van medicijngebruik, vooral van prednison of andere corticosteroïden. Andere risicofactoren zijn overmatig roken of alcohol gebruik, weinig beweging, weinig zonlicht, ongezond voedingspatroon en laag gewicht. Mensen van 50 jaar en ouder met een recente botbreuk hebben een verhoogd risico op osteoporose.

De gevolgen van osteoporose zijn een verhoogde kans op een (nieuwe) breuk, vooral van de pols en heup. Ook wervels kunnen breken of inzakken waardoor de lengte afneemt en de rug krom wordt. De wervelinzakkingen kunnen gepaard gaan met veel pijn,  maar meestal hebben mensen weinig klachten.

Als de rug erg krom wordt kan dat effect hebben op inwendige organen zoals longen, maag of blaas. Ook kan de veranderde lichaamshouding zorgen voor evenwichtsproblemen waardoor de kans op vallen (en daarmee een breuk) weer vergroot is.

Onderzoek

Osteoporose wordt vastgesteld middels botdichtheidsmeting op de linker heup en de wervelkolom met behulp van een DEXA-scan. Dit is een soort röntgenapparaat met een hele lage straling, waarbij de hoeveelheid mineralen in het bot wordt gemeten. Het onderzoek duurt ongeveer 10 minuten. Meer informatie over dit onderzoek vindt u in onderstaande patiëntenfolder.  De botdichtheid wordt uitgedrukt in een T-score. Hoe lager de botdichtheid, hoe groter de kans op een botbreuk.

Verder wordt bloedonderzoek gedaan om eventuele onderliggende oorzaken van osteoporose op te sporen.

Behandeling

Osteoporose is goed te behandelen. Het doel van de behandeling is het voorkomen van (nieuwe) botbreuken.

Allereerst is het van belang om een gezonde leefstijl aan te houden met voldoende beweging, gezonde en gevarieerde voeding, te stoppen met roken en het alcohol gebruik te beperken. Omdat calcium en vitamine D nodig zijn voor gezonde botten, is voldoende inname met de voeding hiervan belangrijk. De inname van deze stoffen is bij veel mensen niet voldoende,  en worden daarom bij osteoporose frequent als supplement voorgeschreven.

Calcium en vitamine D
Folder
MUC+

Bisfosfonaten (bijvoorbeeld alendroninezuur, risedroninezuur, zoledroninezuur en ibandroninezuur) remmen de botafbraak en verkleinen daardoor de kans op een nieuwe breuk. Bisfosfonaten worden over het algemeen gedurende 5 jaar voorgeschreven. De meeste middelen worden als tablet wekelijks of maandelijks ingenomen. Zoledroninezuur wordt jaarlijks via een infuus toegediend. Voor meer informatie kunt u de patiëntenfolder ‘Behandeling met bisfosfonaten raadplegen.

alendroninezuur, risedroninezuur, zoledroninezuur
Folder
MUC+

Een andere behandeling van osteoporose is denosumab. Dit wordt iedere 6 maanden middels een onderhuidse injectie toegediend. Het remt ook de botafbraak. In specifieke gevallen van ernstige osteoporose met wervelinzakking(en) en nieuwe breuken onder reeds gestarte behandeling is toediening van parathormoon een overweging. Dit wordt dagelijks middels een onderhuidse (subcutane) injectie worden toegediend. Dit medicijn verhoogt de botaanmaak. Meer informatie vindt u in de patiëntenfolder 'Behandeling met denosumab'.

Folder
MUC+

Na een behandelduur van 5 jaar zal met een DEXA-scan bekeken worden, of de behandeling doorgezet of aangepast dient te worden.

De diagnostiek en behandeling van osteoporose in het MUMC+ vindt plaats in samenwerking met de onderafdeling Reumatologie. Binnen deze samenwerking is er een fractuurpoli en een polikliniek voor complexe osteoporose.

Ontkalking van de botten
Folder
MUMC+
Sluit de enquête