Wat is een Charcot voet?

Rond 1800 beschreef een Franse arts , dr. J.M. Charcot , als eerste de voet en gewrichtsvervormingen bij patiënten met een verminderd gevoel in hun voeten en benen. Vandaag de dag wordt de term Charcot voet gebruikt bij patiënten die door gevoelloosheid van de voet, een optredende of al bestaande destructie van een gedeelte van het voetskelet hebben. Na 8 of 10 jaar kan zich bij sommige patiënten met diabetes een Charcot voet ontwikkelen. De meeste Charcot voeten openbaren zich bij  type 2 patiënten die 40 jaar of ouder zijn, maar zijn ook al bij jonge type 1 diabeten beschreven.

In de meeste gevallen is er geen eenduidige oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van een Charcot voet. Maar er moet altijd sprake zijn van het niet gewaar worden van een stoot, verzwikking of breuk van de voet. Soms is het echter onverklaarbaar waardoor een Charcot voet wordt veroorzaakt.

De volgende factoren spelen een grote rol bij het ontstaan van een Charcot voet:

  • Verlies van gevoel in de voet en been
  • Activiteiten of gebeurtenissen waarbij veel druk komt te staan op een voet
  • Het dragen van insufficiënt schoeisel.
  • Het niet adequaat reageren op waarschuwingssignalen
Wat veroorzaakt een Charcot voet?

Voeten met of zonder gevoel, staan bloot aan verschillende gebeurtenissen gedurende de dag waarbij de voet zich moet aanpassen aan de situatie. Dit wordt gezien als het natuurlijk proces van lopen. Het verschil zit hem echter in het verschil tussen het gewaar worden van een trauma of niet. De mensen die pijn aan de voet hebben stoppen met lopen. Mensen die geen pijn voelen, blijven doorlopen en geven de voet geen rust of tijd om te herstellen. Het doorlopen veroorzaakt verdere blessures met mogelijk het ontstaan van bot en gewrichtsveranderingen.
Spierkracht van voet en been  bij mensen die geen gevoel meer hebben, neemt af als gevolg van de natuurlijk proces van hun ziekte. Dit verlies aan spierkracht heeft effect op de stabiliteit tijdens lopen en staan. De voet zal bij elke pas met meer kracht op de ondergrond worden gezet en dit veroorzaakt meer stress op de botten en gewrichten wat dan ook makkelijker resulteert in een blessure of verwonding. Het omzwikken of verdraaien van de voet en enkele komen dan ook vaak voor maar mensen die dit niet voelen lopen gewoon door op een voor hen toch belangrijk letsel die verzorging nodig heeft.

We kunnen een drietal fase van een Charcot voet herkennen:

  • 1e fase:  acute of ontstekingsfase
  • 2e fase: herstel fase
  • 3e fase: genezings of remodelatie fase
Wat betekent het voor u als persoon met verminderd gevoel?

In geval van verminderd gevoel is het waarschuwings mechanisme van de patiënt pijn niet meer aanwezig. Daarom moet een patiënt met een gevoelsstoornis altijd alert zijn op signalen, dat er iets mis is. Als er sprake is van  een Charcot voet heeft u een of meerdere van de volgende symptomen:

  • Zwelling van een gedeelte of heel het been (meestal maar een been)
  • Een verhoogde temperatuur van de huid ten opzichte van het andere been
  • Roodheid van de voet of het been
  • Pijn aan de voet, die moeilijk te omschrijven is maar meestal als een doffe zeurende pijn wordt beschreven
  • Het schoeisel waar u meestal op loopt past ineens niet meer

Als een van deze symptomen zich openbaart, moet u zich al wenden naar een diabetisch voetenteam. Want als een beginnende Charcot voet niet wordt behandeld kan deze volledig instorten. Deze voetvervormingen zijn vaak blijvend en kunnen veel problemen veroorzaken.

Hoe ziet de behandeling eruit?

De behandeling van een Charcot voet is langdurig en is erg belastend voor de patiënt en familie. Afhankelijk van de fase van de Charcot voet waarin deze zich bevindt en de mate van vervorming, kan een behandeling van een Charcot voet van 3 tot 9 maanden en zelfs tot een jaar duren. Het is daarom belangrijk om snel mogelijk met de behandeling te beginnen. De beste behandeling is het been zeker in de acute fase absoluut NIET te belasten. In feite moet u het been beschermen voor verdere voetvervormingen en als er sprake is van voetwonden deze te laten genezen. De behandeling kan vervolgens inhouden:

  • Bedrust, soms in de acute fase noodzakelijk om het been tot rust te laten komen
  • Een nauw aansluitend niet afneembaar onderbeens gips in combinatie met loopkrukken en/of een rolstoel
  • Het dragen van aangepast schoeisel

In geval van een volledige destructie van het gewricht met diepe geïnfecteerde wonden kan er besloten worden u op te nemen in het ziekenhuis. U zult dan mogelijk langdurig behandeld dienen te worden met antibiotica en een voetoperatie valt dan ook niet uit te sluiten.
Als er sprake is van voetvervormingen, zult u altijd aangepaste schoenen voorgeschreven krijgen die u te allen tijde als u loopt zal moeten dragen.
De behandeling is intensief en langdurend voor zowel patiënt als zijn naasten. In de eerste fase van de behandeling zal u wekelijks voor een gipswissel naar het ziekenhuis moeten komen. Het niet mogen belasten van de voet is ook voor velen een moeilijke opgave. Toch is het zo, hoe minder de voet belast wordt, des te sneller gaat het genezingsproces. Ook weten we inmiddels dat het geestelijk nogal wat vergt. Patiënten voelen zich niet ziek maar moet wel veel rusten. Het kan ook zo zijn dat, indien een patiënt onmogelijk zijn been niet kan ontzien er gezocht moet worden naar een tijdelijke andere huisvesting waarin dit wel mogelijk is.

Een Charcot voet is te genezen. De tijd waarin is vaak voor iedere patiënt verschillend, ook de mate van vervorming van de voet is verschillend. Een voet is na het doormaken van een Charcot proces nooit meer hetzelfde en zal altijd extra zorg behoeven.

Belangrijke tips
  • Weet wat een Charcot voet is en herken de verschijnselen
  • Stel bij het vermoeden van een Charcot voet u onmiddellijk in contact met een diabetisch voet centrum
  • Belast het aangedane been zo min mogelijk en leg het been hoog

Tot slot, vindt u hier een patiëntenfolder over de 'Charcot voet' die u kunt uitprinten en alles nog eens nalezen. Ook staat daar onze contact informatie in, voor als u vragen of klachten heeft.

Behandeling van een Charcot voet
Folder
MUMC+
Sluit de enquête